Top
Ege Cansen

Ege Cansen

cansen@sozcum.com

27/01/2022

Haydi Abbas

Faiz sebep, enflasyon sonuçtur, faiz inerse enflasyon da iner deniyordu. İşte gösterge faizi 500 baz puan indi; niçin inmedi enflasyon? Enflasyonun inmesi için faizlerin yükselmesi gerekir diyordun. İşte Hazine'nin borçlanma faizi 900, bankaların kredi faizi 1000 baz puan arttı. Niçin inmedi enflasyon Abbas? Sıkmayın kendinizi Abbas kardeşlerim. Cevabı ben vereyim: Çünkü “çift paralı” Türkiye'de enflasyon, faizin değil, döviz kurlarının değişmesiyle iner veya çıkar. Faizin enflasyonu etkilemesi, döviz kurları üzerinden olur. Yükselen faizler, ülkeye sıcak para çekebilirse, döviz arzı artar, arzı artan dövizin fiyatı düşer; fiyatı düşen veya duran döviz, enflasyonu dizginler. Tersi de doğrudur. Döviz fiyatı artarsa, enflasyon da artar. Hükümet faiz indirme kararı alınca, piyasalar bunu “Yeni ekonomi modeli gereği cari açığı kapatmak için döviz fiyatları artsın diye yapıyorlar” şeklinde anladı. Faiz indirimi, döviz fiyatı artış sinyali oldu. Sinyali duyan yabancı bankerler, döviz yollamama, yerli tasarruf sahibi de TL'den kaçma kararı aldı. Döviz fiyatları aniden şaha kalktı. Hükümet panikledi. Hiç istemese de arka kapıdan döviz satıp, TL mevduata “kur koruması” vererek parlayan atı zar zor sakinleştirdi.

KİTAPTA YAZANLAR DOĞRUDUR

Bilimsel teoriler, doğada ve hayatın kendisinde sınanarak kanun haline gelebilmişse, bunların zamanla geçersiz hale gelmesi diye bir şey olamaz.  Gerek fizik gerek ekonomik dünyada, bir sonucu yaratan birden fazla etken aynı anda devrededir ve bu etkenlerden biri, diğerinin etkisini yok edebilir. Öyle olmasaydı, her zaman ve her yerde hükmünü icra eden  “yer çekimi” kanununa göre ne çatılar fırtınada uçar ne de tayyareler havalanabilirdi. İktisat kanunlarının son kullanma tarihi yoktur. Ancak özellikle iktisat kanunları durumsaldır. Var olan durumun özelliklerini hesaba katmadan “Öyle yapılırsa, böyle olur” denemez. Faiz-enflasyon ilgileşimi bunların başında gelir. Bir merkez bankasının ihraç ettiği kendi parasının faizini yükseltip, miktarını kısıtlaması, enflasyonu düşürür. Ancak bu “doğrudan” ilgileşim tek paralı ekonomilerde geçerlidir. Kaldı ki; enflasyonu indirme her zaman ve her yerde bir numaralı öncelik değildir. Mesela bazen istihdamı artırmak, enflasyonu düşürmekten daha öncelikli bir tercih olabilir.

ÇİFT PARALI ÜLKELERDE ENFLASYONLA MÜCADELE

Ekonomik sistemler parayla çalışır. Sistemin düzgün çalışması için, kullanılan paranın dört işlevi kusursuz yerine getirmesi gerekir. Bunlar:

1- Alışveriş aracı (yurt içinde ve dışında)

2- Ölçü birimi (planlama, fizibilite ve maliyet hesapları için)

3- Tasarruf aleti (yastık altında saklanmaya değer olması)

4- Uzun vadeli sözleşme akçesi (ihaleler ve vadeli fiyatlama için)

Türk Lirası bu dört fonksiyondan 3.5'uğunu yapamamaktadır. Doğa boşluğa izin vermez misali TL'nin yapamadıklarını yapsın diye sisteme ikinci bir para birimi girmiştir. Bu da bugün için genellikle ABD Doları veya Euro'dur. Enflasyon gibi tamamen parasal bir oluşum hakkında, çift paralılığı  modele dâhil etmeden  FED olsaydı böyle yapardı diye mütalaa vermek yanlıştır.

Son söz: Balık karada, insan suda boğulur.

Yazıyı Paylaş

Google +

Whatsapp

Yazarın Diğer Yazıları