Fransız modaevi Dior’un 2023 erkek yaz koleksiyonunda Gaziantep’in 16’ncı yüzyıldan kalma kutnu kumaşı yer alıyor. Peki, ama kutnu kumaşının hikâyesi ne?
Hatırlayacaksınız, Anadolu’nun miras kumaşlarını tasarım dünyasına taşımayı hedefleyen Türkiye Dokuma Atlası projesi kapsamında Türkiye’nin önde gelen moda tasarımcılarıyla hazırlanan özel koleksiyonu, defilede izleme şansım olmuştu. Türkiye Dokuma Atlası projesi asırlık dokumaları sandıklardan çıkarıp tasarım dünyasına taşımayı ve ekonomik değere dönüştürmeyi amaçlıyor. Türkiye Dokuma Atlası sergisinde, bölgesel rotalar izlenerek, Türkiye’nin çeşitli bölgelerinden bir araya getirilen 151 çeşit dokuma türü izlenime sunulmuştu.
Proje kapsamında, akademik araştırmalar sonucunda, “Osmanlı Saray Kumaşları” ve “Anadolu Yöresel Kumaşları” başlıklarında Türkiye’nin kumaş haritasını oluşturan 397 yöresel kumaş tespit edilerek özellikleri veri tabanına işlendi. Hedef Antep kutnu, Ankara sofu, şal şepik, Rize bezi/feretiko, ehram, beledi ve Denizli Buldan gibi dokumaları çağdaş tasarımlara dönüştürerek dünyaya tanıtmaktı.
Bu doğrultuda Ayşe Dizman’ın koordinatörlüğü ve Güneş Güner’in küratörlüğünde Türkiye’nin önde gelen moda tasarımcılarıyla bir araya gelindi. Defilenin en güzel yanı Türkiye’nin önde gelen moda tasarımcılarıyla Olgunlaşma Enstitüleri öğrencilerinin geleneksel kumaşlardan çağdaş tasarımlarının bir arada sergilenmesiydi. Defilenin en çok ilgi çeken kumaşlarından biri ise Antep kutnu kumaşıydı.
Kutnuyu anlatan video
Bu hafta ise Antep kutnu kumaşı Paris Erkek Moda Haftası’nda Fransız lüks modaevi Dior’un yeni koleksiyonunda karşımıza çıktı. Dior, kutnu kumaşını sadece koleksiyonunda kullanmakla yetinmedi, aynı zamanda sosyal medya hesabında kutnu kumaşının hikâyesini anlatan bir videoyu da takipçileriyle paylaştı. 16’ncı yüzyıldan kalma kumaşın özellikle son 5 yılda yeniden canlandığı belirtildi. Video, Dior’un Instagram hesabından 3.5 milyon kez izlendi.
Peki, ama bu süreç nasıl gelişti?
Koleksiyonda kullanılan kumaşın Gaziantep merkezli üreticisi Kutnia üretim sürecinin inceliklerini Dior ekibine videoda anlattı. Kumaşın 1 metresinde yaklaşık 5 bin 700 iplik olduğu ve tek bir yumağın açılmasının 24 saat sürebileceği ifade edildi. Dünyaca ünlü moda devi Dior, kutnu kumaşını Londra’da fuarda keşfetti. İstenen tasarıma özel olan renk, Dior’a özel olarak çalışıldı. Literatürde parlak kumaşların en eskisi olarak geçen kutnu kumaşının içeriğinde hiçbir sentetik malzeme bulunmuyor.
var taboolaDivId = "";var taboolaPlacement = "";if (adServiceConfig.isMobile()) {taboolaDivId = "mid-article-thumbnails_mobile1_milliyet-" + 6782918;taboolaPlacement="Mid Article Thumbnails_mobile1_milliyet";}else {taboolaDivId = "mid-article-thumbnails_desktop1_milliyet-" + 6782918;taboolaPlacement = "Mid Article Thumbnails_desktop1_milliyet";}window._taboola = window._taboola || [];_taboola.push({ mode: 'thumbnails-mid-a', container: taboolaDivId, placement: taboolaPlacement, target_type: 'mix' });_taboola.push({ article: 'auto', url: 'https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/cagdas-ertuna/antep-kumasi-dior-koleksiyonunda-6782918' });Her ustanın imzası var
Osmanlı döneminde kadın ve erkek giyiminde, İstanbul gibi büyük kentlerde ise döşemelik olarak kullanılan kutnu kumaşından 1900’lerin başlarında Osmanlı Devleti ile ABD arasında imzalanan ticaret anlaşmalarında da söz ediliyor. Kutnu kumaşı için bugün Gaziantep Sanayi Odası tarafından coğrafi işaret tescili alınmış durumda.
Bir sosyal sorumluluk projesi olarak yolculuğuna başlayan “Kutnia” markası ise kurucusu Jülide Konukoğlu’nun inisiyatifiyle kutnu kumaşını, dokuma tarzını değiştirmeden, zamana uygun bir hale getirerek ve geliştirerek dünyaya tanıtmayı hedefliyor. Kutnia, önceleri eni dar olduğu için kullanım alanı kısıtlı kalan bu kumaşı genişletip dikişe elverişli bir hale getirerek yola çıktı. Kutnu üretim zanaatına büyük önem veren markanın ürettiği kumaşlarda ise her ustanın kişisel imzası bulunuyor. 16’ncı yüzyılda Osmanlı saraylarında kullanılan ve tüm zamanların en parlak kumaşlarından biri olarak bilinen kutnuyu diğerlerinden ayıran ise Gaziantep’in tarihsel önemi ve tabii İpek Yolu güzergâhında yer alması.
Hakim rengi sarı
16’ncı yüzyıldan itibaren Gaziantep’te dokunan kutnu kumaşı, eskiden Anadolu’da özellikle alımlı giyinmek isteyenlerin hayallerini süslerdi. Anadolu Selçukluları’ndan bu yana dokunan kutnu kumaşları, Osmanlı padişahları tarafından da elbise olarak diktirilirdi.
Görkem, zarafet ve estetik ifade eden kutnu kumaşların hammaddesi filoş olan suni ipek ve pamuk ipliğidir. İçinde sentetik hiçbir madde bulunmadığı için sağlıklı bir kumaş türüdür.
Geçmişi çok eskilere dayanan kutnuculuk; dünyada basma sanatı yokken, ipeğin çeşitli boyalara defalarca batırılarak, kendisine has renk ve motifler verilerek yapılan bir dokuma.
Kutnu kumaşı yapılırken şu aşamalardan geçer: Önce bobin halinde olan ip, söküm işlemine tabi tutularak çile haline getirilir. Söküm işlemi için yörede “devre” adı verilen dört köşeli dolaplar kullanılır. Çözgü iplikleri çile haline geldikten sonra boyama işine geçilir. Yüz derecelik boya kazanlarında ipler boyayı emene kadar bekletilir. Kazandan çıkarılarak sıkılan iplikler kurutulduktan sonra dokuma sırasında kopmaması için mezekçilere gönderilerek düzeltilmesi ve kopukların ayrılması sağlanır. Daha sonra “taharlanan” yani taraktan geçirilen ipler dokumaya hazır demektir.
Daha çok el tezgâhlarında, kimi yerlerde ise motorlu atölyelerde dokunan kutnu kumaşı “kutnu” ve “alaca” olmak üzere ikiye ayrılır.
Mecidiye, hindiye, zencirli, kemha, darcı, sedefli, mekkavi, kürdiye, cütari, rehvancıoğlu, kırkalem, sultan, Osmaniye, mehtap mercan, sedyeli, çiçekli olmak üzere 60’tan fazla çeşidi olan kutnunun hakim rengi sarı. Altın rengindeki sarı, kumaşa renk vermekle kalmaz, doğal bir parlaklık sağlar. Kırmızı, mor, yeşil, bordo, pembe, mavi ve siyah renkler de tercih edilir.
Kutnu kumaşı önceleri Halep, Hama ve Humus’ta üretilip Anadolu pazarına sunulurdu. Daha sonraları bu ipekli dokumalar Gaziantep merkezinde, ilçelerinde ve köylerinde de üretilmeye başlandı.
