2019 başından itibaren, 57 bin işyeri yeni teşvikten yararlanmaya başlayacak. Teşvik sayesinde işverenlerin çalışanları adına ödediği primin bir kısmını devlet üstlenecek.
İş kazalarını azaltmak amacıyla 2015 yılında çıkartılan yasa ile çok tehlikeli sınıfta yer alan ve 10 kişiden fazla işçi çalıştıran işyerlerinde; ölüm ve sakatlıkla sonuçlanmayan iş kazası yaşanmaması halinde teşvik verilmesi öngörüldü. Yine yasa ile bu işyerlerine süre de tanındı. Buna göre, teşvikten yararlanabilmek için 1 Ocak 2016-31 Aralık 2018 tarihleri arasında 3 yıllık sürede ölüm veya sakatlanmayla sonuçlanan iş kazası yaşanmamış olması gerekiyor. İşte, son 3 yılda iş kazası yaşanmamış çok tehlikeli sınıfta yer alan 57 bin işletme için teşvik uygulaması 2019 başından itibaren başlıyor. Yeni uygulamadan başta madencilik, tekstil, inşaat, otomobil, petrol olmak üzere; kimya, demir-çelik, çimento, denizcilik, boya, enerji gibi 80 yakın sektörde faaliyet gösteren işyerleri yararlanacak.
Peki, teşvik miktarı ne kadar olacak? Bugün için işverenden, çalışanları için prime esas kazanç üzerinden yüzde 3 oranında işsizlik sigortası fonu kesiliyor. Bunun yüzde 2’si işverene, yüzde 1’i de işçiye ait. 2019 başından itibaren teşvikten yararlanacak işyerlerinden yüzde 1 oranında kesinti yapılacak. Daha açık bir anlatımla, işverenin yüzde 2 olan işsizlik sigortası fonu kesintisi yüzde 1’e inecek; böylece işyerinden işçi katkısı da dahil toplam yüzde 2 oranında kesinti yapılacak. Bir anlamda iş kazası yaşanmayan işletmelerde işverenin prim yükünün yarısını devlet üstlenmiş olacak. Bu da asgari ücretli çalıştıran bir işyeri için işçi başına işverene, 20.3 liralık destek anlamına geliyor. İşçinin aldığı ücrete göre teşvik miktarı 150 liraya kadar da çıkacak.
DESTEK ÜÇ YIL SÜRECEK
Teşvik süresine gelince; geçen 3 yılda iş kazası yaşanmamış işyerleri 2019 başından itibaren 3 yıl boyunca, yüzde 1’lik prim desteğinden yararlanabilecek. Yani, 2021 yılı sonuna kadar işsizlik sigortası priminin yüzde 1’ini ödemeyecek. Kaza yaşanmadığı müddetçe de teşvik devam edecek.
Yasada, ‘teşvikten, takip eden takvim yılından itibaren 3 yıl boyunca yararlanılır’ diye yazdığından; 2016 yılının sonlarından iş kazası yaşanan işyeri, sonraki 3 yıl boyunca iş kazası yaşamaması halinde teşvikten 2020’den itibaren de yararlanabilecek.
TEŞVİKTEN KİMLER NASIL YARARLANACAK?
İşyerinin ‘çok tehlikeli’ sınıfından yer alması gerekiyor.
Çalışan sayısının 10 kişi üzeri (en az 11 kişi) olması gerekiyor.
2016 Ocak ayından 2018 Aralık ayına kadar 3 yıllık dönemde ölüm veya sürekli sakatlanmayla sonuçlanan iş kazası olmaması gerekiyor.
İşverenin işsizlik sigortası için ödediği primin yarısını devlet üstlenecek.
Kaza yaşanmadığı sürece de destek devam edecek.
İşyerinin, çok tehlikeli sınıftan çıkması halinde teşvik son bulacak.
Çalışan sayısı 10 kişinin altına düşen işletmelerin teşviki kesilecek.
İşyerinin sosyal güvenlik primi borcu ve gecikme cezası olmaması gerekiyor.
İşyerinin kayıt dışı işçi çalıştırmıyor olması gerekiyor.
MAAŞI DÜŞÜK GÖSTERENE SIKI DENETİM
DÜŞÜK ücret sorunu Cumhurbaşkanlığı 2019 Yılı Cumhurbaşkanlığı Programı’na girdi ve gelecek yıl sorunun çözümü için gerekli yasal düzenlemeler yapılacak. Bazı işverenlerin sosyal güvenlik primini düşük ödemek için çalışanların, prime esas kazancını düşük göstermesi yıllardır süren bir sorun. Bu konuda birçok adım atıldıysa da kesin çözüme ulaşılamadı. 2019 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda da bu soruna dikkat çekildi. Sosyal sigorta primlerinin gerçek ücretlerinden düşük seviyede prime esas kazanç üzerinden yatırılmasının sosyal sigorta sisteminin mali sürdürülebilirliğini olumsuz etkilediğine değinilen Programda; kişilerin gerçek gelirleri üzerinden prim ödemeye teşvik eden politikalara ihtiyaç duyulduğuna dikkat çekildi.
Bu kapsamda da 2019 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) denetimlerini artıracak. Programa göre, 2019 Aralık ayına kadar, ücreti eksik bildirilen kalifiye mesleklerdeki kişilerin meslek kodu uygulaması ile tespiti yapılacak. Ayrıca elektronik denetim takip sistemi kurularak eksik ücret bildirimi ile kaçak istihdamın önüne geçilecek.
