Havayolları genelde uçaklarını iki sınıf olarak dizanyn ederler. Business ve ekonomi. Bununla birlikte havayolları içinde ismi öne çıkan bazı şirketler ise business’ın da bir üst sınıfı olan first class bölümleriyle oldukça dikkat çeken koltuklar ve çeşitli ürün gamıyla hizmet veriyorlar. Business ve ekonomi arasında konumlandırılan ve bir ara sınıf olarak ‘premium ekonomi’ geliştirildi, ama pek ilgi görmedi. Bir de sadece tek sınıfta, en hesaplısından koltuk aralıklarıyla hizmet veren low coast / düşük maliyetli şirketlerle, charter olarak uçan havayolları var.

Ancak business Class’ın yolcular ve havayolları için keyfiyeti uzun uçuşlar yaygınlaştıkça daha anlaşılmaya başladı. Dünyanın çeşitli şehirlerini birbirine bağlayan direkt (non-stop) uçuşlar bundan 5 yıl öncesine göre ciddi oranda arttı. Diğer yandan havayoluyla seyahat edenlerin sayısı da 5 milyar yolcu/yıl rakamlarına yaklaştı. Uçaklardakti teknolojik yeniliklerin getirdiği verimlilik ve havayoluna olan talebin artması bilet fiyatlarına da yansıdı. Böylece her sınıfta yolculuk kendi ölçeğinde daha makul hale geldi.

Bu gelişmelere paralel olarak havayolları bir yandan da uçağın içindeki konforu artırma rekabetine girdiler. Premium ekonomi sınıfı da böyle bir arayış sonrası ortaya çıkan ürünlerden. Fakat asıl dikkat çeken koltuklar, özel alan tasarımları business ve first class’ta oldu. Mesela son üç yıl boyunca Körfez’den Katar Havayolları ve Amerika’dan Delta Havayolları business sınıfta yolculara kendilerine ait olabilecek ve dışardan rahatsız edilmeyecek koltuk tasarımlarıyla dikkat çektiler. Singapur ve Qantas havayolları uçak içindeki menülerin sağlıklı olması üzerine önemli üniversitelerle araştırmalar yaparak yolcularına sundular. Görüldüğü gibi uçakta içinde havayollarının rekabet ettiği  ve direkt yolcunun dikkatini çeken iki önemli kalem var: Koltuk ve ikram.

Bu bilgiler ışığında benim dikkatimi çeken ve business classta öne çıkan 5 havayoluna bir göz atalım.

1-All Nippon Havayolları

Geçtiğimiz Temmuz ayında, Japon havayolu şirketi All Nippon Airways (ANA), Boeing 777-300ER'lerinin 12'sinde işletme sınıfı kabinleri elden geçirmek için mimar Kengo Kuma ve İngiliz tasarım firması Acumen'i görevlendirdiğini açıkladı. Japon mimar Kengo Kuma bize de çok uzak birisi değil. Aynı zamanda geçen ay açılan Eskişehir Odun Pazarı Müzesi’nin de tasarımcısı. Kengo Kuma ‘The room’ isimli yeni uçak içi konseptini ANA’ya da uyguladı. Geleneksel motifleri kullanarak çeşitli ahşap tonlu paneller, geniş ve rahat yastıklar ve çiftli düz koltuklarla yeni bir business class ortaya çıkardı.  

Katar Havayollarının ‘Q Suite’inde olduğu gibi kayar kapılar mevcut. 1-2-1 konfigürasyonundaki koltuklarda orta kısmında yolcuya özel alanlar oluşturulmuş ve gizlilik konsepti hakim.

ANA, yeni tasarımıyla uçak içinde Japon kültürünün hissedilmesini sağlamış. Kabin personelinin kıyafetlerinden, ikramlara kadar her alanda yöresellik imgesi bulunuyor. Yeni tasarım şu anda Tokyo Haneda ve Londra Heathrow arasında gerçekleştirilen Boeing 777-300ER uçaklarında kullanılıyor. Önümüzdeki aylarda ise New York ve Frankfurt da dahil olmak üzere birkaç yeni rotada daha hizmete girmesi bekleniyor. ANA’nın önümüzdeki yıl İstanbul Havalimanı’na uçma planları olduğuna dikkat çekeyim. 

2-British Havayolları

British Havayolları yeni business konsepti olan ‘ Club Suite’ tasarımını geçtiğimiz mart ayında tanıtmıştı. Şirket filosuna yeni katılan Airbus 350-1000 model uçaklarının 18 tanesinde bu konsepti kullanıyor. Bunun yanı sıra bazı Boeing 777’lere de bu business konsepti kuruldu. Son dönemlerin modası mahremiyet konsepti burada da bulunuyor. 1-2-1 konfigürasyonu olan yeni tasarımda balık sırtı ve gri tonlar ön planda.  Yolcunun tamamen yalnız kalabileceği uçak içinde diğer yolcularla yatağında veya koltuğunda olduğu müddetçe görmemesi planlanan bir tasarım.

Eski business koltuklara göre daha geniş olan ‘Club Suite’ önceki tasarıma göre yüzde 40 daha fazla alan sunuyor. Yakın bir zamanda Londra Heatrow’dan Tel Aviv, Bangalore, Seattle, Şikago, Boston Dubai, New York veya Toronto'ya uçuşlarında kullanılacak. İstanbul uçuşlarında British, Lufthansa, KLM ve Air France gibi Avrupalı havayolları dar gövde uçakları kullandıkları için bu tarz yenilikleri Türkiye çıkışlı veya varışlı uçuşlarda deneyimleme şansı yok.

3-Singapur Havayolları

Stelia Aerospace tarafından üretilen yeni uzun mesafe business class koltuklar, her yolcu için doğrudan koridora erişim sağlamak amacıyla öne doğru 1-2-1 şeklinde kademeli olarak yerleştirilmiş. Koltukları tamamen yatan, düz bir yatağak dönüşerek en kısa uçuşlarda bile misarfini dinlendiriyor. İster yalnız ister birlikte seyahat edilsin, koltukların ortasında yer alan ayarlanabilir bölmeler, bireysel tercihlere uygun olarak kişisel bir alan oluşturayı sağlıyor.

4-Virgin Atlantik

İngiliz havayolu Virgin Atlantik ‘Upper class suite’ isimli yeni business sınıfı konseptiyle son dönemlerin en iyi business koltuklarını yolcularına sunuyor. Londra Heatrow ve New York hatlarında uçan ve filosuna yeni kattığı 12 adet Airbus 350-1000 model uçaklarında bu yeni business sınıfıyla uçuyor. 1-2-1 konfigürasyonu olan yeni koltuklarda mahremiyet için yarıya kadar açılmış alanlar mevcut. Her koltuk hafifçe dışa yani uçak penceresine bakar şekilde tasarlanmış. Ayrıca business ile premium ekonomi sınıfının arasında yer alan Loft isimli bir bar da mevcut.

5-Türk Hava Yolları

Türk Hava Yollarının (THY) Boeing’ten 25’i kesin 5’i opsiyonlu 30 adet Boeing 787-9 Dreamliner siparişinin 6’sı filoya katıldı. THY Dreamliner uçaklarında farklı bir kabin içi tasarımıyla, yeni nesil business koltuklar kullanmaya başladı. Boeing 787-9 Dreamliner’da yer alan 30 koltuğun her biri 112 cm’lik koltuk aralığına ve 193 cm’lik uzunluğa ve 180° tam yatabilir özelliği sahip. Türkiye’nin önemli turizm merkezlerinden biri olan Kapadokya’nın renkli günbatımından ve ülkemizin turkuaz renkli sahillerinden ilham alan dalgalı aydınlatma tasarımları, tüm yolculara koridor erişimi sunan modern 1-2-1 konfigürasyonu, arttırılmış mahremiyet panelleri, kişisel eşyalar için özel kapalı saklama alanı, kişisel bakım aynası ve geniş kokteyl masası ile yolculara maksimum konfor ve ayrıcalıklı bir deneyim sunuyor.

İlk defa bir havayolu Türkiye’ye premium uçacak

Ülkemizde uçuş icra eden havayollarında sadece business ve ekonomi olarak iki sınıfta uçuş yapılıyor. İstanbul Havalimanı, Sabiha Gökçen veya Esenboğa’ya sefer yapan bayrak taşıyıcı yabancı havayollarının uçaklarında iki sınıf bulunuyor. İstanbul Havalimanı’na inen uçaklardan premium ekonomi sadece Çinli Sichuan Havayollarında mevcut fakat şirket bu hatta Premium ekonomi konseptiyle uçmuyor. Singapur Havayolları ise 1 Aralık 2019 tarihinden itibaren İstanbul uçuşlarını (SQ392/SQ391) Airbus 350-900 tipi uçaklarla gerçekleştirmeye başlayacak  ve bu uçakta premium ekonomi sınıfı da yer alacak. Böylece 2-4-2 şeklinde konumlandırılmış bir kabinde yer alan premium ekonomi sınıfı koltuklarla Türkiye’ye uçan ilk havayolu Singapur olacak.

Kağıtsız hızlı uçuş

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) Varşova’da düzenlenen seminerinde 2019 Küresel Yolcu Anketi’nin sonuçlarını açıkladı. Bu seferki anket yolcular üzerinde yapılmış. IATA geleneksel olarak bu anketi 2012’den bu yana her yıl yapıyor. 166 ülkeden, 10 bin 877 kişiyle yapılan anket, yüzde 60’ı erkek, yüzde 38’i kadın yolcu ile gerçekleştirilmiş. Anketin genel sonucu yolcuların uçak seyahatlerinde teknolojiyi daha fazla kullanmak istediği sonucu doğurmuş. Buna ek olarak da bekleme süreleri yolcuların canını sıkan en önemli etken olarak öne çıkmış.

Ankete katılanların yüzde 6’sı 18-24 yaş, yüzde 21’i 25-34 yaş, yüzde 26’sı 35-44 yaş, yüzde 23’ü 45-54 yaş, yüzde 17’si 55-64 yaş ve yüzde 8’i de 80 üzeri yaş aralığında yolculardan oluştu.

Anket sonucunda ortaya çıkan öncelikli konu havalimanı ve havayolu üzerine değil de tamamen seyahat deneyimindeki süreçler ve teknoloji üzerine yapılmış. Yolcuların öncelikli talepleri olarak şu veriler ortaya çıktı:

- Akıllı telefonlar üzerinden yolculuklarında daha fazla kişisel kontrol sahibi olmak,

- Seyahat işlemlerini hızlandırmak için biyometrik tanımlamayı kullanabilmek,

- Bagajlarını takip edebilmek,

- Bagaj almak ve pasaport/gümrük işlemleri için maksimum 10 dakikalık bekleme süresi,

- Havadayken uçak için Wi-Fi erişimi.

Check-in yapmadan uçmuyorlar

IATA’nın yaptığı araştırmaya göre akıllı telefonları havayolu seyahatlerinde en çok kullanan yolcular Kuzey Asya’da bulunuyor. Ankete katılan yolcuların yarıdan fazlası yüzde 51’i check-in’lerini akıllı telefonları üzerinden yapıyor. Bu oran 2018’de yüzde 47 idi. Akıllı telefon kullanım Kuzey Asya’da yüzde 65 ile en fazla talep edilirken, Afrika yüzde 37 ile son sırada yer aldı.

Akıllı telefondan check-in oranı:

Kuzey Asya: % 65

Latin Amerika: % 53

Orta Doğu: % 50

Kuzey Amerika: % 50

Avrupa: % 49

Asya Pasifik: % 47

Afrika: % 37

Yıllara göre akıllı telefon kullanımı:

2016: %21

2017: %28

2018: %32

2019: %35 

Biyometrik sistemle hızlı geçiş isteniyor

IATA anketine katılan yolcuların yüzde 70’i havalimanındaki işlemleri hızlandırmada kullanılan biyometrik sisteme dahil olmak için kişisel bilgilerini paylaşmaya istekli olduğunu söylüyor. Ayrıca, yolcuların yüzde 46’sı seyahatleri için kâğıt pasaport yerine biyometrik tanımlamayı kullanmayı tercih ediyor. Yolcuların 30’u uçağa binmek için biyometrik bir uygulama kullanmayı tercih ediyor. Bu bulgular, yüz, parmak izi veya göz taraması gibi tek bir biyometrik sistemi kullanarak girişten uçak kapısına kadar kağıtsız bir havalimanı amaçlayan IATA’ın One ID projesine güçlü destek verildiğini ortaya koyuyor.

Biyometrik geçişi isteyen yolcular:

-Sık uçan yolcular (Yılda en az 10 uçuştan fazla seyahat edenler)

-Erkek yolcular

-35-44 yaş aralığındaki yolcular

-Tecrübeli seyyahlar

-Kişisel bilgilerini paylaşmaktan korkmayanlar