Egzotik hayvan kaçakçılığı olmasa belki de papağan o işkenceyi hiç görmeyecekti. İstanbul’un park ve korularına dağılmış zavallı yeşil papağanlar gibi o da anavatan sıcağında özgür uçabilecekti. Tehlikede olan gri papağan neslini sürdürebileceği Afrika’nın ekvator iklimlerinde... Ticareti yasaklanalı iki yıl oldu ama kaçak yollardan insafsızca sürüyor alım satımı.

İşkence ettiği papağan kadar tedaviye muhtaç görünen Murat Özdemir, bahtsız hayvanı nasıl ele geçirdi acaba? Mısır Çarşısı’ndan mı, pet shop’tan mı, yoksa internette yüzlercesi bulunan satılık egzotik hayvan ilanlarından mı?

Koruma ve Kontrol Müdürlüğü’nden kontrol belgesi, sağlık ve orijin sertifikası yoktur herhalde biçare kuşun. Yoktur, çünkü ticareti yasak. Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türklerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES), Türkiye dahil 183 ülkenin imzasını taşıyor ve işkence gören Jako türü papağan da bu sözleşmeye tabi. Nesli tehlike altında olduğu için iki yıl önce Johannesburg’daki CITES konferansında alınan kararla ticareti tamamen yasaklanıyor.

Yasal ticareti yasaklanıyor, peki ya illegal yollar?

Afrika gri papağanı da denilen bu tür hem uluslararası ticaretin metası haline geldiği için hem de habitat kaybından ötürü hızla azalıyor anayurdunda. Gine ve Gana’dan, Benin, Tanzanya ve Kenya’ya uzanan Ekvator kuşağı coğrafyasında. Bu nedenle de tehlike altındaki türler listesinde. Zekâsı ve konuşma yeteneği en gelişmiş tür olarak bilindiği için yıkıcı, yok edici bir taleple son 40 yılda insafsızca ticaret kurbanı olmuşlar. 1975’ten bu yana 1.3 milyon gri papağan yasal yollarla ihraç edilmiş dünyanın dört bir yanına. Nakliyatta yüzlercesinin ölümü pahasına. Gri papağan nüfusunun barındığı ülkelerdeki rüşvet ve yolsuzluğun da katkısıyla egzotik hayvan mafyasının örgütlediği yasadışı ticaret rakamları da katılırsa, yeryüzüne dağılan sayının 2.5 milyonu bulduğu tahmin ediliyor. En büyük yağmalama Gana'da meydana gelmiş; yüzde 99'a varan oranda yok olmuş gri papağan popülasyonu.

ZULÜM YOLCULUĞU

İnternet ilanlarına bakılırsa memlekette de lebalep satılıyorlar. Veterinerdeki görüntülerinde, çıkık tespit edilen kuşun bacağında bilezik görünmediğine göre yaşı kaçtır, nereden gelir nereye gider belirsiz. Ve kimbilir daha ne zulümler görmüştür ekvator diyarından buralara gelirken. Sadece gri papağan değil, cennet ve sultan papağanları dahil yurda bavullar içinde kaçak sokulan egzotik hayvanlar gümrükte ele geçirildiğinde, içinde bulundukları şu manzaralar belki bir fikir verebilir. Bir görüntü Endonezya’dan çıkış, diğeri Dereköy sınır kapısında yakalanışın resmidir…

Endonezya'da boş su şişeleri içine tıkıştırılarak yasadışı yollardan yurt dışına çıkarılmaya çalışılan kakadu papağanları... Bu da bir işkence.

Edirne Dereköy Sınır Kapısı'nda bir araca yapılan operasyonda ele geçirilen sultan papağanları... Bez kılıflara, çoraplara tıkıştırılmışlar.

MUHTEMELEN EFSANELERİ

Papağanın zalimin elinden kurtarılması için seferber olanlardan biri de Ömür Gedik’ti; “Muhtemelen bu vahşi doğadan kaçak olarak yakalanıp getirilmiş. Düşünsenize muhteşem bir doğada özgürken, gelip bunun eline düşüyorsunuz” diyordu. Papağanların varlığıyla ilişkimiz yıllardır “muhtemelen” düzeyinde seyrediyor zaten. İstanbul’un habitatında olmaması gereken yeşil papağanlar mesela. 40 yıldır buralardalar ve nereden geldiklerine dair rivayet muhtelif. Muhtemelen bir gemiden kaçmışlar ya da muhtemelen gümrükte devrilen bir kamyondan firar etmişler. Olmadı, evcil hayvan dükkanlarından salınmış olabilirler. O da muhtemelen.

Yeşil papağanlar İstanbul'da Gülhane Parkı'nda, Emirgan korusunda, Çamlıca'da yaşıyorlar. Ankara'da da Anıtkabir'de...

İstanbul Üniversitesi Ormancılık Fakültesi’nden Ergün Bacak diyor ki, “Papağanların nasıl geldiği konusunda birden fazla hurafe var. İlk kez 1976’da görülmüşler. İstanbul’da ilk yerleşkeleri Gülhane Parkı. Çitlembik, çınar gibi papağanların beslenebileceği tohumlu ağaçlar var. At kestaneleri insanlar için zehirli olsa da papağanlar için zehirli değil."

Doğal yurtları Hindistan, Nepal ve Orta Afrika olan yeşil papağanların istilacı ve adapte olabilen bir tür olduğunu, İstanbul soğuğuna nispeten dayanabildiğini anlatıyor Bacak. Ancak yerli türleri kaçırdığından da şüpheleniyor. Çünkü Gülhane’de ağaçkakan ve sıvacı kuşlarını göremez olmuş.

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, işkence videosunu üzüntüyle izlediğini belirterek, "İlgili şahıs hakkında Bakanlık olarak suç duyurusunda bulunulması için talimat verdim. Şiddet gören papağanın güvenli ortama alınması için de Bakanlık olarak girişimlere başladık" diyor. Tamam da, bakanlığın kuşun nereden temin edildiği konusuyla da ilgilenmesi gerekiyor sanırım.